Meer over Encyclopediertjes
Hier volgt de introductie uit het boek
Op haar vergadering van 7 juni 2005 vroeg de P-redactie – samenwerkend met uitgeverij Perio - zich af welke dierennamen er
zijn, die tevens een begrip uit de wereld van het boek omvatten.
Daarvan zou – indien zoiets er niet was – een lijst moeten worden samengesteld onder de naam Encyclopediertjes, waarbij personen, mensen ook onder de dieren worden gerekend.
De redactie meende dat een dergelijk boek, op speelse wijze het boekenvak in al zijn facetten belichtend, de nodige aandacht van de lezer zou kunnen trekken. Wonderlijke dieren en typografische bijzonderheden zouden elkaar vinden in dit ene boek.
Heel wat steden en plaatsen eren oude ambachten door er straten naar te vernoemen.Zadelmakersstraat, Leerlooiersperkje, Smidsstraat, enzovoort, we kennen ze allemaal. Maar wie kwam ooit de Letterzetterstraat tegen of het Drukkersplein of het Lezersplantsoen? Alleen schrijvers en dichters worden vernoemd, de verdere bewoners van de wereld van het boek worden vrijwel doodgezwegen.
Dus dacht de redactie er goed aan te doen de spotlights eens op hen te richten met deze vermakelijke, maar niet minder instructieve en leerzame publicatie.
Een proefboekje met voorbeelden werd rondgezonden aan geïnteresseerden en aan personen werkzaam in de boeken-, drukkers- en biologiewereld waarvan wij verwachtten dat ze aan een dergelijke lijst zouden willen medewerken. Ook via internet werden contacten aangeknoopt en er kwam ook een stroom ideeën binnen van personen die op een of andere wijze van het project hadden gehoord.
Voor deze schat aan bijdragen nogmaals onze dank.
Toen moest het binnengekomen materiaal beoordeeld worden. Pastte het in onze opzet, voldeed het aan de gestelde criteria? Nogal wat inzenders hielden zich niet aan de toch al niet 100% consequente richtlijnen van de redactie. Sommige inzenders sloegen in hun enthousiasme een geheel eigen weg in. Hun voorstellen waren zeker interessant of grappig, maar konden niet allemaal worden opgenomen.
De redactie besloot op voorstel van inzenders naast de lijst van encyclopediertjes tevens lijsten op te nemen van uitgevers met dierennamen , met namen van delen van dieren , en een lijst met boekenseries genoemd naar dieren.
Anderstalige encyclopediertjes werden niet opgenomen omdat er te weinig van gemeld werden. Toch jammer van bijvoorbeeld die prachtige ZWIEBELFISCH (Duits)(piscis cepullae), 1. soort karper 2. typografische term: een enkele letter per ongeluk in een ander lettertype gezet. 3. naam van diverse bladen en kranten.
En wat moest er gebeuren met Sis? Een mevrouw, Sis genaamd, beschreef bij haar inzending van meerdere encyclopediertjes ook de belangwekkende ontdekking die ze deed: 'Bij de wekelijkse fourageerexpeditie in de supermarkt ontdekte ik dat ik sinds kort een lijfblad heb, namelijk SIS.’ Op dat moment besefte ze: 'Ik ben een encyclopediertje'.
Een meerderheid in de redactie vond het bezwaarlijk dat dan ook Margriet en Eva [meer voorbeelden] en andere bladen met eigennamen vermeld zouden moeten worden.
Teken & persen
De teek- en pers-perikelen hielden de redactie lang bezig. De biblioteek mocht vanzelfsprekend niet ontbreken, maar ook hier dreigde oeverloosheid. Want alle samenstellingen eindigend op bibliot[h]eek en teken - zoals leesteken - zouden met evenveel recht een plek moeten krijgen. Dat is dus niet gebeurd. Jammer voor: tekenboek, aanhalingsteken, beeldteken, beletselteken, bindteken, correctieteken, deelteken, klemtoonteken, koppelteken, letterteken, uitroepteken en vraagteken.
Hetzelfde geldt voor samenstellingen met pers. Een pers is immers een kattenras, een boekenpers, rioolpers en een proefpers komen in aanmerking voor een plek op de lijst. Maar ook hier zijn we spaarzaam geweest. Afgewezen werden onder meer: kapers, karpers, biblioheekpersoneel, snippers, persslang, boulevardpers, tweekleurenpers, weekbladpers, etc.
Sneuvelen deden ook diverse ‘letterbakken’ als: Lopen twee letters door de Kalverstraat. De A heeft een mooie huid, de L zit vol met zweren.
Zegt de A: ben jij geletterd?
Nee, zegt de L, ik mis mijn L, ik ben geëtterd.
Voor speelse woordcombinaties kon de redactie waardering opbrengen. Vandaar dat een lijst met [verborgen] fantasie-dierennamen is opgenomen. Toch meende de redactie enigszins op de rem te moeten staan bij aal en mus. De lijst dreigde eindeloos te worden. Woorden als taal, taalboek, taalschrift, boekentaal, inktstraal, spreektaal, schrijftaal, missaal, amusementslectuur, leesmuseum, museumbibliotheek werden niet toegelaten.
Meer - net als aal en mus - verstopte dieren zijn te vinden in o.a.: multiboek, multimap, waarbij opgemerkt moet worden dat een mul een zeer eetbare vis is. Verder: koningsfazant, luisterles, telegraaf, telegraafpaal, telegraafzegel, premiere, katern, molenboek, storyboard, feuilleton, illustratie, literatuur, communicatiekanaal, papierversnipperaar, advent.
Het oog van één van de inzenders viel op eksters, in combinatie met een woord eindigend op een t levert dat 'tekst': houtekster, jachtekster, schatekster en schijtekster.
Een andere inzender schrijft: ‘Een nog niet aangeboorde bron is de tijdschriftenmarkt. Vanzelfsprekend is de naam van ieder tijdschrift te combineren met –lezer, drukker, -fotograaf, -redacteur, -opmaker, enz., waardoor het dan ontstane woord in principe toegang tot de lijst zou moeten krijgen. Evenwel, de redactie liet deze bron onaangeboord omdat te ver zou worden afgeweken van de oorspronkelijke doelstelling, namelijk het verzamelen van dierennamen, waarin begrippen uit de boekenwereld.
Dan is er een inzender die pleit voor een lijst met titels van boeken waarin een dier voorkomt op te nemen. Hij noemt als voorbeelden: Tuinfluiter [Van Manen Pieters], Een vlucht regenwulpen [’t Hart], Duizend vlinders [Biesheuvel], De bot [Grass].
De redactie vreest een lawine…
Soms werden begrippen ingezonden die algemener gebruikt worden dan alleen met betrekking tot het boek. Bijvoorbeeld: jatezel, na-apen, uilskuiken, frater, muggenzifter, goudhaantje, laatvlieger, kikkerperspectief en navlooien. Mooie woorden, maar encyclopediertjes zijn het niet.
De redactie besteedde veel tijd aan het in goede banen leiden van de woordenstroom. Daarbij speelden onherroepelijk soms subjectieve factoren een rol. De beslissingen van de redactie - we zijn ons daarvan terdege bewust - zullen niet in alle gevallen door ieder met instemming begroet worden.
Was volledigheid in het begin een van de doelstellingen, dat bleek practisch niet haalbaar.
Belangrijk is dat we er naar onze mening ondanks alle problemen in geslaagd zijn een leer- en humorrijk boekwerkje te hebben samengesteld.
De redactie
CP Berbee, Marga Houtman, Andrea Möller, IJke Lichthart, Willem Winters
Op haar vergadering van 7 juni 2005 vroeg de P-redactie – samenwerkend met uitgeverij Perio - zich af welke dierennamen er
zijn, die tevens een begrip uit de wereld van het boek omvatten.
Daarvan zou – indien zoiets er niet was – een lijst moeten worden samengesteld onder de naam Encyclopediertjes, waarbij personen, mensen ook onder de dieren worden gerekend.
De redactie meende dat een dergelijk boek, op speelse wijze het boekenvak in al zijn facetten belichtend, de nodige aandacht van de lezer zou kunnen trekken. Wonderlijke dieren en typografische bijzonderheden zouden elkaar vinden in dit ene boek.
Heel wat steden en plaatsen eren oude ambachten door er straten naar te vernoemen.Zadelmakersstraat, Leerlooiersperkje, Smidsstraat, enzovoort, we kennen ze allemaal. Maar wie kwam ooit de Letterzetterstraat tegen of het Drukkersplein of het Lezersplantsoen? Alleen schrijvers en dichters worden vernoemd, de verdere bewoners van de wereld van het boek worden vrijwel doodgezwegen.
Dus dacht de redactie er goed aan te doen de spotlights eens op hen te richten met deze vermakelijke, maar niet minder instructieve en leerzame publicatie.
Een proefboekje met voorbeelden werd rondgezonden aan geïnteresseerden en aan personen werkzaam in de boeken-, drukkers- en biologiewereld waarvan wij verwachtten dat ze aan een dergelijke lijst zouden willen medewerken. Ook via internet werden contacten aangeknoopt en er kwam ook een stroom ideeën binnen van personen die op een of andere wijze van het project hadden gehoord.
Voor deze schat aan bijdragen nogmaals onze dank.
Toen moest het binnengekomen materiaal beoordeeld worden. Pastte het in onze opzet, voldeed het aan de gestelde criteria? Nogal wat inzenders hielden zich niet aan de toch al niet 100% consequente richtlijnen van de redactie. Sommige inzenders sloegen in hun enthousiasme een geheel eigen weg in. Hun voorstellen waren zeker interessant of grappig, maar konden niet allemaal worden opgenomen.
De redactie besloot op voorstel van inzenders naast de lijst van encyclopediertjes tevens lijsten op te nemen van uitgevers met dierennamen , met namen van delen van dieren , en een lijst met boekenseries genoemd naar dieren.
Anderstalige encyclopediertjes werden niet opgenomen omdat er te weinig van gemeld werden. Toch jammer van bijvoorbeeld die prachtige ZWIEBELFISCH (Duits)(piscis cepullae), 1. soort karper 2. typografische term: een enkele letter per ongeluk in een ander lettertype gezet. 3. naam van diverse bladen en kranten.
En wat moest er gebeuren met Sis? Een mevrouw, Sis genaamd, beschreef bij haar inzending van meerdere encyclopediertjes ook de belangwekkende ontdekking die ze deed: 'Bij de wekelijkse fourageerexpeditie in de supermarkt ontdekte ik dat ik sinds kort een lijfblad heb, namelijk SIS.’ Op dat moment besefte ze: 'Ik ben een encyclopediertje'.
Een meerderheid in de redactie vond het bezwaarlijk dat dan ook Margriet en Eva [meer voorbeelden] en andere bladen met eigennamen vermeld zouden moeten worden.
Teken & persen
De teek- en pers-perikelen hielden de redactie lang bezig. De biblioteek mocht vanzelfsprekend niet ontbreken, maar ook hier dreigde oeverloosheid. Want alle samenstellingen eindigend op bibliot[h]eek en teken - zoals leesteken - zouden met evenveel recht een plek moeten krijgen. Dat is dus niet gebeurd. Jammer voor: tekenboek, aanhalingsteken, beeldteken, beletselteken, bindteken, correctieteken, deelteken, klemtoonteken, koppelteken, letterteken, uitroepteken en vraagteken.
Hetzelfde geldt voor samenstellingen met pers. Een pers is immers een kattenras, een boekenpers, rioolpers en een proefpers komen in aanmerking voor een plek op de lijst. Maar ook hier zijn we spaarzaam geweest. Afgewezen werden onder meer: kapers, karpers, biblioheekpersoneel, snippers, persslang, boulevardpers, tweekleurenpers, weekbladpers, etc.
Sneuvelen deden ook diverse ‘letterbakken’ als: Lopen twee letters door de Kalverstraat. De A heeft een mooie huid, de L zit vol met zweren.
Zegt de A: ben jij geletterd?
Nee, zegt de L, ik mis mijn L, ik ben geëtterd.
Voor speelse woordcombinaties kon de redactie waardering opbrengen. Vandaar dat een lijst met [verborgen] fantasie-dierennamen is opgenomen. Toch meende de redactie enigszins op de rem te moeten staan bij aal en mus. De lijst dreigde eindeloos te worden. Woorden als taal, taalboek, taalschrift, boekentaal, inktstraal, spreektaal, schrijftaal, missaal, amusementslectuur, leesmuseum, museumbibliotheek werden niet toegelaten.
Meer - net als aal en mus - verstopte dieren zijn te vinden in o.a.: multiboek, multimap, waarbij opgemerkt moet worden dat een mul een zeer eetbare vis is. Verder: koningsfazant, luisterles, telegraaf, telegraafpaal, telegraafzegel, premiere, katern, molenboek, storyboard, feuilleton, illustratie, literatuur, communicatiekanaal, papierversnipperaar, advent.
Het oog van één van de inzenders viel op eksters, in combinatie met een woord eindigend op een t levert dat 'tekst': houtekster, jachtekster, schatekster en schijtekster.
Een andere inzender schrijft: ‘Een nog niet aangeboorde bron is de tijdschriftenmarkt. Vanzelfsprekend is de naam van ieder tijdschrift te combineren met –lezer, drukker, -fotograaf, -redacteur, -opmaker, enz., waardoor het dan ontstane woord in principe toegang tot de lijst zou moeten krijgen. Evenwel, de redactie liet deze bron onaangeboord omdat te ver zou worden afgeweken van de oorspronkelijke doelstelling, namelijk het verzamelen van dierennamen, waarin begrippen uit de boekenwereld.
Dan is er een inzender die pleit voor een lijst met titels van boeken waarin een dier voorkomt op te nemen. Hij noemt als voorbeelden: Tuinfluiter [Van Manen Pieters], Een vlucht regenwulpen [’t Hart], Duizend vlinders [Biesheuvel], De bot [Grass].
De redactie vreest een lawine…
Soms werden begrippen ingezonden die algemener gebruikt worden dan alleen met betrekking tot het boek. Bijvoorbeeld: jatezel, na-apen, uilskuiken, frater, muggenzifter, goudhaantje, laatvlieger, kikkerperspectief en navlooien. Mooie woorden, maar encyclopediertjes zijn het niet.
De redactie besteedde veel tijd aan het in goede banen leiden van de woordenstroom. Daarbij speelden onherroepelijk soms subjectieve factoren een rol. De beslissingen van de redactie - we zijn ons daarvan terdege bewust - zullen niet in alle gevallen door ieder met instemming begroet worden.
Was volledigheid in het begin een van de doelstellingen, dat bleek practisch niet haalbaar.
Belangrijk is dat we er naar onze mening ondanks alle problemen in geslaagd zijn een leer- en humorrijk boekwerkje te hebben samengesteld.
De redactie
CP Berbee, Marga Houtman, Andrea Möller, IJke Lichthart, Willem Winters
* Encyclopediertjes is nog verkrijgbaar bij St. Uitgeverij Perio, e-mail w.winters@chello.nl en kost € 15,- [excl. porto]
Marga Houtman en IJke Lichthart bezig met
