donderdag 11 juni 2009

boekje over bekende houtsnijder

Arnold Koperslag [1905-1983]
was een bekend houtsnijder van wie werk terug is te vinden in tientallen romans, jeugdboeken, geschiedenisboeken en tijdschriften.
Over hem en zijn werk verschijnt nu een klein met houtsneden geïllustreerd boekje bij Uitgeverij Perio [i.s.m. redactie P]. Dit naar aanleiding van de recente opening van de typografische werkplaats in Zutphen, gevestigd in Koperslags voormalige atelier.
Wij kregen toestemming van de Stadskrant van Zutphen om een oud interview met deze virtuose vakman in de vorm van een brochure opnieuw uit te geven.
Het boekje kost € 5,- [excl. porto].
Bestellen kan bij onderstaand adres:

Willem Winters
Beethovenstraat 51
8916 GE Leeuwarden
telefoon 058 2153773
w.winters@chello.nl


Eind december zijn nog twee boekjes verschenen met houtsneden van Arnold Koperslag:
Avonturen met de Bokkepoot en Een reis door het Oostelijk Gebied.
*De boekjes kosten afzobderlijk € 6,- . Alle drie samen € 15,-

vormgeving Marga Houtman
druk Stip Stencilwerk
redactie Willem Winters
plaatje 1



3 juni 2009
Het boekje Arnold Koperslag, houtsnijder maakte velen nieuwsgierig naar verdere informatie over hem. Die schijnt moeilijk te vinden te zijn.
Het toeval wil dat we - de redactie P - beschikken over aantekeningen van de schrijvers van het boekje, Piet de Haan en Jo Klein. Niet alles werd verwerkt in hun verslag.
Hieronder een samenvatting gebaseerd op die aantekeningen en latere berichten in de Stadskrant van Zutphen.

Gelukkig is het eerste druksel dat een rol speelde in het leven van Arnold Koperslag bewaard gebleven en is nog steeds te zien in AK grafisch atelier te Zutphen. Het gaat om het geboortekaartje waarop vader en moeder Koperslag de wereld op de hoogte stelden van de geboorte van hun zoon Arnold.
Dat kaartje is bijzonder van vormgeving, het is naar een ontwerp van de bekende Britse kunstenaar William Morris van de Arts en Craftsbeweging . Koperslag sr. ontmoette deze meester in de grafische kunsten op een expositie in het Brits Museum. Ze bleven met enige regelmaat corresponderen en toen Morris hoorde dat er een nieuwe telg aan zat te komen bood hij spontaan aan een geboortekaartje te tekenen. Koperslag sr bracht zelf de tekening over op een houtblok, sneed en drukte.
Zo kwam Arnold jr op de wereld en werd vanaf dat moment omringd met kunstzinnige zaken.

Zijn ouders kwamen oorspronkelijk uit Amsterdam, waar zijn vader het houtsnijden geleerd had bij een meester-snijder. [ondanks het verbod op de gilden door de Fransen ingesteld, was er nog iets over van het middeleeuwse gilden systeem.]
In 1863 verhuisde het gezin naar Zutphen, daar woonde een neef, die hen opmerkzaam maakte op het prachtige pand in de binnenstad. Sr voelde hier veel voor omdat hij voor een dergelijk pand in Amsterdam aanzienlijk meer moest betalen. Bovendien zou de concurrentie in een kleine stad als Zutphen niet zo moordend zijn als in Amsterdam.

interieur huidige werkplaats

De jonge Arnold had veel belangstelling voor zijn vaders vak en was altijd in de werkplaats te vinden. Hij leerde hier over de hardheid van houtsoorten en hoe daarvan gebruik te maken, en hij oefende met gereedschappen als beitel en guts. Arnold bleek een talentvolle tekenaar en een rijke fantasie te hebben. Zo mocht hij dan ook al als 12-jarige een opdracht uitvoeren. Het was een ex libris voor mijnheer Johannes van den Berg. Natuurlijk moest er een berg komen. Volgens de overlevering liet Arnold zich inspireren door Japanse prentkunst, zijn berg deed sterk denken aan de Fuji, zoals Japanners die verbeelden.
Plaatje 1, verraadt zijn puberteit. Hij maakte het toen hij 14 was.

interieur huidige werkplaats
In 1923 nam hij de zaak van zijn vader over.
Was zijn vader nog wel eens geneigd Jugendstilachtige ornamenten en een daarvan afgeleide lijnvoering te gebruiken, Arnold jr ontwikkelde een andere stijl, waarbij de invloeden van de Art Deco soms te merken zijn Hij abstraheerde matig, wist met enkele forse sneden voorwerpen en personen te suggereren. Hoe klein de blokjes ook waren altijd was zijn manier van snijden erg expressief.

Arnold Koperslag jr overleed ongehuwd en kinderloos in 1983 [10 februari]. In een speciaal aangebrachte steen op het familiegraf liet de familie een van zijn houtsneden uitbeitelen [zie afbeelding op titelpagina van het boekje].

houtsnede waarnaar grafmonument werd gemaakt

Daar hij geen opvolger had bleef na zijn overlijden het pand ongebruikt. De familie verkocht, in afwachting van een definitief plan voor pand en inboedel, zo nu en dan iets aan geïnteresseerden. Zo kwamen ook een honderdtal houtblokken door Koperslag gesneden terecht bij de Stichting IJzer & Lood te Leeuwarden.
Een van de medewerkers van onze redactie P, die ook hand- en spandiensten aan IJzer en Lood verricht ontdekte de zak met blokken.
Wij waren erg opgetogen over de afdrukken die gemaakt werden en besloten Arnold Koperslag te eren met drie boekjes:

1. Arnold Koperslag, houtsnijder
2. Avonturen met de Bokkepoot
3. Op reis in het Oostelijk Gebied


Inmiddels waren enkele cultuurliefhebbers in Zutphen e.o. bij elkaar gekomen om te bespreken hoe de nalatenschap van Arnold voor de stad bewaard kon worden.
Er werd een stichting opgericht, die samen met een vertegenwoordiger van de familie, alles betreffende Arnold Koperslag beheert. Een kleine expositie van het werk van Koperslag trok veel aandacht. Ook de rondleidingen in het atelier van Koperslag waren een succes. Heel wat scholen maakten daar gebruik van.
Dit vond allemaal plaats op zeer bescheiden schaal.

In 1996 stelde het bestuur van de stichting Arnold Koperslag een rapport voor de toekomst op. Daarin beschreef het bestuur de problemen [te weinig menskracht, een pand dat gerenoveerd moest worden, het educatieve aspect waaraan gewerkt moest worden, ontbrekende gelden]. De oplossing zag men in het tot stand brengen van een werkend museum.
De gemeenteraad schaarde zich in 2000 achter de plannen. Toch zou het nog tot januari 2009 duren voordat dit bijzondere grafische museum geopend kon worden.


* Boeken waarin werk van Arnold Koperslag te vinden is [niet volledig]:
Vaderlandse geschiedenis voor het lager onderwijs - F.F.K. Bijl
Geschiedenis van onzen vloot - K. Schipper
Het huis in de wildernis - Karel Koning
Op jacht met de zwarte man - Peer Adema
Bij de Eskimo's - Aaldert Veenstra
Over de Achterhoek - Toon Kuipers & Karel Keefkamp
Griezelen is leuk, verhalen voor kinderen - Karin de Wolf
De landen om ons heen Hans Koetstra [redactie]

* Vrij werk van Arnold Koperslag werd aangekocht door:
Stadsmuseum Zutphen
Stedelijk Museum Amsterdam
Fries Museum Leeuwarden
Collectie Hondema & Zaagmans

Arnold Koperslag nam deel aan grafiek-exposities in binnen- en buitenland, o.a.
1932 Berlijn
1936 Parijs
1938 Moskou
1951 Den Haag
1952 Amsterdam
1966 Rotterdam

Geen opmerkingen:

Een reactie posten